|
Oto co znalazłem o Wyszku Raczyńskim w Polskim Słowniku Biograficznym
Raczyński Wyszek (Wisław), (zm. 1437), rycerz polski, dowódca husycki w Czechach. Pochodził z Raczyna w ziemi wieluńskiej, na północ od Wielunia, gdzie w pierwszej połowie XV w. siedzieli dość liczni rycerze używający m. in. przydomka Struś, Straus, legitymujący się już w r. 1425 h. Nałęcz, najpewniej protoplasci późniejszej wielkopolskiej rodziny senatorskiej Raczyńskich.
W styczniu 1415 był R. na zamku wieluńskim świadkując, wraz z Maciejem Strusiem, na dokumencie star. wieluńskiego Wierusza z Kątów. Niedługo potem pojawił się w Wielkopolsce — trzymał tu w zastawie (dzierżawie?) dwie należące do Czarnkowskich wsie: Dębe i Śmieszkowo w kluczu czarnkowskim. Przebywała tu także jego nratka Agnieszka. W r. 1418 (przed?) R. został gwałtem usunięty z dzierżawy przez jej właściciela Jana Czarnkowskiego (późniejszego podkomorzego poznańskiego), któremu w zajeździe towarzyszyło 3 rycerzy i 6 pośledniejszych uczestników. R. odzyskał jednak obydwie wsie, a Czarnkowski skazany przez sąd ziemski w Poznaniu zapła¬cił R-emu odszkodowanie 20 grzywien oraz 18 grzywien kar za uczestników zajazdu. Bliższość do dzierżawy obydwu wsi zgłaszali w tychże latach wobec R-ego: Małgorzata, żona Gajka z Lubczyny pod Wieruszowem, i Luchna, żona Dobrogosta z Kamiennej kaliskiej, wreszcie poznański wójt, kuśnierz Andrzej, zapewne siostry i szwagier R-ego; może świadczy to, że zastaw uzyskał jeszcze przodek (ojciec?) R-ego, może identyczny z Maciejem z Raczyna, świadkującym w r. 1390 przy królowej w Pyzdrach. Dn. 19 IX 1419 R. zobowiązywał się do spłacenia kuśnierza Andrzeja w ciągu 6 tygodni, jednak nie zapłacił. Dalsze spory o obydwie wsie odesłano 16 IV 1420 przed sąd króla w Wielkopolsce, a gdy ten ich nie rozpatrzył latem 1420, stanęły 5 V 1421 na forum poznańskiego sądu wiecowego. Prokurator R-ego przedstawił wówczas list inhibicyjny króla datowany w Żarnowcu 21 IV 1421, wyjaśniający sądom poznańskiemu i wieluńskiemu, że R. «jest zajęty w służbach królewskich». Relatorem listu był Zbigniew Oleśnicki. Dokument inhibicyjny przedstawiono w sądzie poznańskim ponownie 9 XII 1422.
Tymczasem R. przebywał w Czechach. W początku 1421 r. do Polski przybyło poselstwo czeskie ofiarujące koronę Św. Wacława Władysławowi Jagiełłę. Ostatecznie gotowość jej przyjęcia wyraził Witold, który obiecywał wysłać do Czech jako swego przedstawiciela Zygmunta Korybutowica. Decyzje te przekazane zostały do Pragi przez R-ego. Uważa się go w literaturze za zaufanego Witolda (St. Smółka pisze nawet o R-m jako o «Polaku z dworu Witoldowego>> — brak na to jakichkolwiek dowodów), w świetle wspomnianego listu inhibicyjnego wyraźnie wi¬dać zgodne współdziałanie w tej sprawie Władysława Jagiełły i Witolda. R. przybył do Pragi 10 VI 1421. O jego poselstwie wspomina list prażan skierowany do Witolda, a wyrażający gotowość przyjęcia Zygmunta Korybuto-wica. Zdaniem dawniejszych badaczy (J. Goli. A. Prochaska) R. ((przekształcił odpowiedź księcia dodatkiem, jakoby ten dał obietnicę przyjęcia czterech artykułów, tj. obrony prawa Bożego, co było wręcz fałszem». F. M. Bartos uważa R-ego za autora pisanego po niemiecku listu datowanego 2 VII 1421, którego autor zachęca Korybutowica do przyjazdu do Czech — wydaje się to jednak mało prawdopodobne. Po wykonaniu poselstwa R. pozostał w Czechach. Jego wielkopolskie dzierżawy wróciły ostatecznie do Czarnkowskich. Antoni Prochaska uważa, że R. posłował wraz z Mikołajem Sie-strzeńcem do ks. raciborskiego Jana, który we wrześniu 1421 uwięził wielkie poselstwo czeskie zdążające do Witolda. R. obracał się potem zapewne w otoczeniu Zygmunta Korybutowica. Po powtórnym przyjeździe tego księcia do Czech i po oskarżeniu go o dążenie do ugody z Kościołem i z Zygmuntem Luksemburskim R. należał do przywódców prażan atakujących 17 IV 1427 Korybutowica i w dużej mierze przyczynił się do jego upadku w Czechach. Udział R-ego w tych wydarzeniach upamiętniła ówczesna pieśń pt. „O zajeti Zikmunda Korybuta". Należał więc R. najpewniej już wówczas do radykalnego skrzydła ruchu husyckiego. Roman Heck (1955) wymienia R-ego wśród husyckich «dowódców-rycerzy polskich* walczących potem na Śląsku — podstawa źródłowa tej informacji nie jest jednak znana.
Po bitwie pod Lipanami (1434) R. znalazł się wśród najbardziej nieprzejednanego odłamu przeciwników Zygmunta Luksemburskiego, skupionego wokół Jana Rohacza z Dubu. Razem z nim bronił w r. 1437 grodu na Sionie, który ostatecznie został zdobyty przez wojska cesarskie 6 IX 1437. Przewieziony do Pragi, uznany za jednego z czterech najważniejszych jeńców, R. wraz z Rohaczem i kilkudziesięcioma innymi towarzyszami został powieszony w Pradze 9 IX t. r. Poglądu R. Hecka, że śmierć R-ego «napełniła zapewne pragnieniem zemsty pro-husyckie koła rycerskie w Polsce» źródła nie potwierdzają; nie wiemy, czy R. utrzymywał wówczas kontakty z Polską.
Słownik historyczno-geograficzny woj. poznańskiego w średniowieczu, Wr. 1983 cz. l s. 291, 347 (tu Raczyn mylnie identyfikowany z Rąkczynem w pow.:kcyńskim, a Lubczyna z Lubczem); Słownik Hist.rGeogr. Ziem Poi., VII cz. 3 (Lubczyna, Raczyn); Źychliński, XV; — Bartos F. M., Husftska revoluce, .w:. Ćeske dejiny, Praha 1965—6 II ć. 7—8; Goli J., K[aiser] Sigmund und Polen 1420—1436, Innsbruck 1894 s. 26; Heck R., Śląsk w czasie powstania husyckiego, w: Szkice z dziejów Śląska, W. 1955 s. 194 (tu mylnie nazwany Raczkiem Wyszyńskim); tenże, Tabor a kandy¬datura jagiellońska w Czechach, Wr. 1964; Ma-leczyńska E., Ruch husycki w Czechach i w Polsce, W. 1959; Palacky F., Geschichte von Bohmen, Prag 1851—4 III cz. 2 s. 257 n., cz. 3 s. 278; Pro¬chaska A., Polska a Czechy w czasach husyckich aż do odwołania Korybuta z Czech, Rozpr. AU Wydz. Hist.-Filoz., Kr. 1878 VIII 148;, W czasach husyckich, tamże, Kr. 1897 XXXVI 178, 279; Smółka S., Polska wobec wybuchu wojen husyckich, „Ateneum" R. 4: 1879 t. l s. 431; — Cod. epist. Yitoldi, s. 521—2; Kod. Wpoi., VIII nr 918; Liber cancellariae Stanislai Ciołek, Wien 1874 cz. 2 s. 96—9; Stare letopisy ćeske z rukopisu kfiżovnickeho, Praha 1959 s. 143; Stafi letopisowe cessti, Pragae 1829 s. 103—4; Urkundliche Beitrage żur Geschichte des Hussitenkrieges, Wyd. F. Palacky, Prag 1873 s. 121, 152; Vybor z ćeske literatury husitske doby, Praha 1963 cz. l s. 330; Wielkopolskie roty sqdo\ve XIV—XV wieku, P.—Wr. 1959 I nr 1017; — Aren. Państw, w Kr.: Zbiór Rusieckich dok. nr 104 (1415 r.); Arch.' Państw, w P.: Księgi Poznań., Z. 5 k. 46v., 96, 109v., \\3v., Z. 6 k. 9, 16, 16v., 25, 38, 45v., 52, 54, 61, 63, 66v., 112, Z. 7 k. 8, 39v., 40, 42v.—43.
Antoni Gasiorowski
|
a česká defenestrace se inspirovala tou vaší...?? 
